Het landschap van Gelderland, van de oude kastelen tot de schimmige dalen in het heideveld, zit vol met onnatuurlijke wezens, goed, slecht of neutraal. Sommige zijn voorwereldlijk en andere lijken pas later door een vloek ontstaan te zijn uit overleden mensen. Mocht je op een donkere avond in het verlaten veld van Gelderland iets achter je horen ritselen, dan zou het één van de volgende creaturen kunnen zijn.
Reuzen
Reuzen of ‘hunen’ zijn voorwereldlijke wezens, die zo groot zijn dat ze hele rivieren, bergen en dalen hebben gegraven. Reuzen die ruzie hadden en elkaar met scheppen grond bekogelden zijn verantwoordelijk voor het ontstaan van veel Gelderse heuvels.
Witte Wieven
Tussen de nevels die ‘s nachts over de donkere heide zweven kan je Witte Wieven aantreffen, ijle geesten die tussen de heidestruikjes in het maanlicht dansen. Soms spoken ze alleen en laten ze mensen met rust, maar soms achtervolgen ze argelozen reizigers totdat die sterven van angst.
Vuurmannen
Dit zijn mensen die door de een of andere afschuwelijke zonde in vlammende spoken zijn veranderd. Vaak hebben ze een brand gesticht waarbij doden zijn gevallen om zichzelf te verrijken. Als straf moeten ze voor eeuwig brandend over de aarde ronddolen.
Watergeesten
Hoewel Gelderland niet zo rijk aan water is als andere provincies, vertelt men in verschillende gemeentes (zoals Lochem, Millingen aan de Rijn en Ingen) dat er geesten in vijvers, meertjes en sloten huizen. Ze lo
eren op mensen die ze met hun enorm lange armen het water intrekken. Door de watergeesten kijken kinderen die nog niet kunnen zwemmen wel twee keer uit voordat ze in de buurt van open water komen.
Witte juffers
Dit zijn vrouwen, vaak van adel, die bij leven hooghartig en verwend waren en genoten van hun rijkdom terwijl de boerenbevolking in armoede leefde. Soms wijzen ze schatten aan, maar soms dwingen ze jonge mannen om met hen te dansen tot ze dood zijn.
Heggemoeder
Dit is een demon die in hagen en bosschages leeft. Vooral de hazelaar is berucht als haar woonplaats. De heggemoeder is in staat om zwangere vrouwen krampen en koorts te bezorgen en ze te laten sterven.
De wilde jacht
Dit is een oeroude sage die waarschijnlijk nog dateert uit de tijd van het Germaanse heidendom. Met zijn paard en jachthonden joeg Wodan toen al door de lucht. En ook nu wordt, vooral in het voorjaar, soms nog steeds het geklepper en het geblaf van de wilde jacht boven de Gelderse landen gehoord.
Dwaallichten
Niemand weet precies wat dwaallichten zijn. Ze zouden verwant kunnen zijn aan de Witte Wieven, misschien zijn het een soort elfjes met lantaarns, of misschien zijn het geen wezens met een tastbare vorm. In ieder geval verleiden ze mensen die in het donker op pad gaan om de verkeerde kant op te lopen. Ze lokken ze dan het drijfzand of het moeras in waar de ongelukkigen nooit meer uit terugkeren.
